Kocaeli Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ferhat Pehlivanoğlu, Haberler.com’da Abdurrahman Yazıcı‘ya değerlendirmelerde bulundu. Pehlivanoğlu, Türkiye’de cari dengenin ekonominin adeta belkemiği olduğunu belirtti ve bu konuda yapısal reformun kaçınılmaz olduğunun altını çizdi.
Ekonomi Editörü Abdurrahman Yazıcı, konuğuna cari işlemlerdeki son verilerin ne anlama geldiğini sordu. Prof.Dr. Ferhat Pehlivanoğlu, cari açığın Türkiye’nin kronik sorunlarından biri olduğunu vurguladı ve özellikle enerji ithalatı konusundaki bağımlılığına dikkat çekerek açıklamalarına şöyle devam etti:
“CARİ AÇIK BAĞIMLILIĞIN ÇARPICI GÖSTERGESİ”
2024 yılı Kasım ayı verileri, Türkiye ekonomisinin cari denge ve finansman yapısındaki kronik sorunları yeniden gözler önüne serdi. Cari açık, beş aylık bir aradan sonra 2 milyar 871 milyon ABD doları seviyesine ulaştı. Altın ve enerji hariç tutulduğunda, cari işlemler hesabı 3 milyar 443 milyon ABD doları fazla vererek, Türkiye’nin enerji ithalatına olan bağımlılığının çarpıcı bir göstergesi oldu.
Cari açığın detaylarına bakıldığında, ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığının 5 milyar 235 milyon ABD dolarına ulaştığı görüldü. Yıllık bazda dış ticaret dengesindeki toplam açık 54,6 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşirken, bu tablo, ihracatın ithalatı karşılamada henüz beklenen düzeyde yeterli olmadığını ve dış ticaretin Türkiye ekonomisinin zayıf noktalarından biri olduğunu göstermektedir.
“TURİZM CARİ AÇIĞI DENGELEMEDE HAYATİ ROLDE”
Ekonomi Editörü Abdurrahman Yazıcı, hizmet sektörü ve turizmdeki gelirlerin cari açık üzerindeki etkisini sordu. Prof. Dr. Pehlivanoğlu, turizmin cari açığı azaltmadaki önemli rolüne değinerek şu ifadeleri kullandı:
Kasım ayında hizmetler dengesi kaynaklı net girişler 3 milyar 725 milyon ABD dolara ulaştı. Seyahat gelirleri bu fazlanın çoğunluğunu oluşturarak 2 milyar 630 milyon ABD dolarlık bir katkı sundu; taşımacılık hizmetleri ise 1 milyar 338 milyon ABD dolarlık net gelir getirdi. Türkiye’nin turizm sektörü, cari açığı dengelemede kritik bir rol oynamaktadır. Ancak, bu gelirlerin mevsimsellikten arındırılması ve alternatif turizm alanlarının geliştirilmesinin önemi de vurgulanmalıdır.
Sağlık turizmi, kongre turizmi ve dijital nomadlara yönelik özel hizmetlerin geliştirilmesi, sektörün döviz kazandırıcı etkisini artıracaktır. Ayrıca, bu sektör Türkiye’nin yumuşak gücünü de destekleyen bir yapı ortaya koymaktadır.
“DOĞRUDAN YATIRIM GİRİŞLERİ ARTIRILMALI”
Cari açığın finansmanında net doğrudan yatırımlar 4,2 milyar ABD doları katkı sağlarken, portföy yatırımlarının 14,1 milyar ABD doları seviyesine ulaşması dikkat çekicidir. Kasım ayında 1 milyar 229 milyon ABD dolarlık net giriş kaydeden portföy yatırımları, hisse senedi piyasasında 39 milyon ABD dolarlık ve DİBS piyasasında 1 milyar 645 milyon ABD dolarlık alımla desteklenmiştir. Ancak bu kısa vadeli sermaye girişleri, ekonomideki kırılganlığı artırıcı bir unsur olarak değerlendirilmelidir.
Doğrudan yatırımlar tarafında ise Türkiye’ye yurt dışı yerleşiklerden 1 milyar 139 milyon ABD dolarlık bir yatırım girişi gözlemlenirken, yurt içi yerleşiklerin yurt dışındaki yatırımlarını 557 milyon ABD dolarlık bir artışla yükselttiği dikkat çekmektedir. Bu tablo, doğrudan yatırım girişlerinin artırılması gerektiğini göstermektedir.
“YERLİ ENERJİ KAYNAKLARI DEVREYE ALINMALI”
Kasım ayında dış ticaret dengesindeki açık 5 milyar 235 milyon ABD doları olup, bu durum enerji ithalatının önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Türkiye’nin enerji ithalatına olan bağımlılığını azaltacak yenilenebilir enerji projelerine öncelik verilmesi gerekmektedir. Yerli enerji kaynaklarının devreye alınması ve enerji tasarrufu teşvikine yönelik politikaların uygulamaya geçirilmesi bu sorunun üstesinden gelinmesinde önem taşımaktadır.
Merkez Bankası rezervlerinde Kasım ayında 1 milyar 327 milyon ABD dolarlık net artış kaydedilmiştir. Ancak bu artışın kısa vadeli sermaye girişleri ve borçlanma yoluyla desteklenmesi, rezervlerin sürdürülebilirliği hakkında soru işaretleri oluşturabilir.
“PARA POLİTİKASI ENFLASYON HEDEFİYLE UYUMLU ŞEKİLDE UYGULANMALI”
2024 Aralık ayında Türkiye’nin enflasyon oranı % 44,38 seviyesinde gerçekleşmiştir. Yüksek enflasyon, hem tüketici güvenini hem de yatırım ortamını olumsuz etkilemektedir. İlerleyen dönemde kaydedilecek kalıcı düşüşlerin bu durumu tersine çevirmesi beklenmektedir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), politika faizini %47,5 belirlemiştir. Yüksek enflasyon ortamında faiz oranlarındaki düşüşler fiyat istikrarına zarar verebileceğinden piyasalarda temkinli bir iyimserlik hâkimdir. Para politikasının enflasyon hedeflemesiyle uyumlu bir şekilde uygulanması, makroekonomik istikrarın sağlanması için kritik öneme sahiptir.
UZMAN İSİMDEN ALTIN TAVSİYELER
Türkiye ekonomisi, 2024 Kasım ayı itibarıyla cari açık ve finansman yapısındaki yapısal sorunlarla mücadele etmeye devam etmektedir. Hizmetler dengesi ve altın-enerji hariç cari fazla, ekonominin güçlü yönlerini gösterirken, dış ticaret açığı ve kısa vadeli sermaye girişlerine bağımlılık, kırılganlıkları artırmaktadır. Bu kapsamda enerji bağımlılığını azaltan politikalar uygulanması kritik önem taşıyacaktır. Yenilenebilir enerji projeleri desteklenmeli ve yerli kaynaklara yatırımlar artırılmalıdır. Katma değerli üretim önemlidir, teknoloji odaklı ihracat artırılmalı ve üretim yapısı dönüştürülmelidir. Türkiye’de turizm çeşitlendirmesi üzerine daha fazla çalışmamız gerektiği görülmektedir, hizmet sektöründe alternatif alanlara yatırım yapılmalıdır. Finansal istikrar sağlayıcı politikalar değer kazanmıştır, kısa vadeli sermaye girişlerine bağımlılık azaltılmalı, doğrudan yatırımlar teşvik edilmelidir. Son olarak, enflasyonla mücadele kararlılıkla sürdürülmeli, para politikasının etkin kullanımı sağlanmalı ve fiyat istikrarı temel hedef olmalıdır. Tüm bu gelişmeler, Türkiye’nin cari denge sorununu uzun dönemde azaltabilir ve ekonomik istikrarın temellerini güçlendirebilir. Ancak bu yolda yapısal reformların ve sürdürülebilir politika odaklı bir yaklaşımın benimsenmesi hayati bir gerekliliktir.
Abdurrahman Yazıcı – Haberler.com – Ekonomi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Ekonomi Türkiye Enflasyon farkı Borsa İstanbul Merkez Bankası Türkiye Ekonomi Turizm Enerji Finans Döviz
News
